توسط : پوکی استخوان یا استئوپروز یکی از بیماری های شایع در سنین بالا به ویژه در زنان پس از یائسگی است که به علت کاهش تراکم استخوان ها، شکنندگی و احتمال شکستگی افزایش می‌یابد. در طب نوین معمولاً از داروهای مکمل کلسیم، ویتامین D و داروه ای ضد جذب استخوان استفاده می شود. اما درمان پوکی استخوان در طب سنتی ایرانی بر پایه اصلاح مزاج، تقویت کبد و کلیه، اصلاح تغذیه و مصرف گیاهان دارویی است که با تقویت ساختار استخوان و بازسازی آن می‌تواند روند پیشرفت بیماری را متوقف کند یا حتی بهبود دهد. در این مقاله از مجله بانوی امروز به طور کامل و کاربردی روش های درمان پوکی استخوان در طب سنتی را بررسی می‌کنیم.
نگاه طب سنتی به پوکی استخوان
در طب سنتی، استخوان‌ها یکی از ارکان اساسی بدن محسوب می‌شوند که قوت و استحکام آن‌ها به سلامت مزاج، تغذیه مناسب، عملکرد صحیح کبد، کلیه و مغز استخوان وابسته است. پوکی استخوان در طب سنتی اغلب نتیجه غلبه سردی و خشکی، ضعف کبد، تغذیه ناسالم، کهولت سن یا سوء جذب مواد مغذی شناخته میشود. در مواردی هم ممکن است کاهش مواد حیاتی در مغز استخوان باعث کاهش تراکم استخوان گردد.
علل پوکی استخوان از منظر طب سنتی
1. غلبه سردی و خشکی بر بدن
از نگاه طب سنتی، استخوان ماده ای سرد و خشک است. اگر سردی و خشکی مزاج بدن افزایش یابد، استخوان ها ضعیف و شکننده می‌شوند.
2. ضعف کبد و کلیه
کبد در طب سنتی مسئول تولید خون سالم و تغذیه اعضای بدن است. همچنین کلیه به عنوان منبع “قوه استخوان ساز” شناخته میشود. ضعف عملکرد این دو عضو، باعث کم خونی، کاهش مواد مغذی استخوان و در نهایت پوکی آن میشود.
3. تغذیه ناسالم و خالی از مواد مغذی
مصرف زیاد فست فود، غذاهای فرآوری شده، نوشابه های گازدار، و کمبود مصرف غذاهای مغذی می‌تواند زمینه ساز تحلیل استخوان ها شود.
4. بی‌تحرکی و کم‌تحرکی
از نگاه طب سنتی، ورزش و تحرک باعث افزایش جذب مواد مفید در استخوان‌ها می شود. نشستن طولانی مدت و عدم فعالیت بدنی یکی از دلایل پوکی استخوان است.
نشانه های پوکی استخوان در طب سنتی
-
دردهای مبهم در کمر، زانو یا مفاصل
-
صدای تق‌تق استخوان‌ها هنگام حرکت
-
شکستگی آسان حتی در ضربه‌های سبک
-
خمیدگی قامت در سالمندان
-
ضعف عمومی، سرگیجه و بی‌خوابی
-
خشکی و سردی مفاصل
درمان پوکی استخوان در طب سنتی
1. اصلاح تغذیه و مزاج
مهم‌ترین قدم در درمان پوکی استخوان در طب سنتی، اصلاح تغذیه و گرم کردن مزاج سرد و خشک است. توصیه ها شامل:
غذاهای مفید:
-
پاچه گوسفند (آب قلم)، خوراک سنتی غنی از کلسیم و ژلاتین
-
شیر شتر یا شیر بز، همراه با عسل
-
زرده تخم‌مرغ نیم‌پز
-
سوپ جو با نخود و سبزیجات گرم
-
بادام شیرین، فندق و کنجد
-
خرما، انجیر خشک و مویز
-
حلیم گندم و گوشت تازه
غذاهای مضر:
-
ماست و دوغ سرد
-
غذاهای کنسروی
-
گوشت های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس
-
نوشابه و نوشیدنی‌های گازدار
-
سرکه زیاد، ترشی‌ها، قهوه
2. دارو های گیاهی برای تقویت استخوان
– دارچین
دارچین طبیعتی گرم دارد و تقویت‌کننده کلیه و استخوان است. می‌توان آن را با شیر یا عسل مصرف کرد.
– سنجد (مخصوصاً هسته سنجد)
یکی از بهترین ترکیبات برای درمان پوکی استخوان در طب سنتی. می‌توان پودر کامل سنجد را با شیر گرم مخلوط و روزانه مصرف کرد.
– شربت عسل و سیاهدانه
ترکیب عسل طبیعی با سیاهدانه، استخوان‌ها را تقویت کرده و مانع تحلیل آن‌ها میشود.
– تخم شربتی
دارای املاح مفید برای استخوان و عملکرد دستگاه گوارش. روزی یک بار به همراه عرق بیدمشک توصیه میشود.
– عرق خارخاسک و بابونه
جهت تقویت کلیه و بهبود جذب مواد معدنی در بدن مفید هستند.
3. استفاده از روغن های موضعی
– روغن زرد گاوی
ماساژ مفاصل با روغن زرد باعث تغذیه بافت‌های استخوانی میشود.
– روغن سیاهدانه
مالیدن روغن سیاهدانه گرم روی زانو و ستون فقرات برای کاهش درد و تقویت مفاصل توصیه میشود.
– روغن کنجد و روغن بابونه
برای ماساژ مفاصل خشک و دردناک بسیار مفید هستند.
4. نوشیدنی های مفید برای درمان پوکی استخوان
-
شیر بادام (بادام شیرین با شیر گرم)
-
دمنوش گزنه
-
دم نوش ترکیبی زنجبیل، دارچین و هل
-
شیر خرما (ترکیب شیر گرم با ۳ عدد خرمای بدون هسته)
-
دمنوش بابونه و بادرنجبویه
5. تقویت کبد و کلیه برای پیشگیری از پوکی استخوان
تقویت کبد:
-
استفاده از شربت سکنجبین عسلی
-
مصرف شاتره و کاسنی
-
پرهیز از غذاهای چرب و سنگین
تقویت کلیه:
-
جوشانده خارخاسک
-
مصرف عرق گزنه و عرق خارشتر
-
مصرف روزانه کشمش و خرما
6. ورزش و سبک زندگی در طب سنتی
از نگاه طب سنتی، ورزش معتدل روزانه مانند پیاده روی، حرکات کششی یا نرمش سبک باعث تحریک مغز استخوان و جذب بهتر مواد مغذی می شود. همچنین رعایت موارد زیر توصیه میشود:
-
خواب کافی (بین ۱۰ شب تا ۵ صبح)
-
جلوگیری از استرس، ناراحتی‌های روانی
-
پرهیز از تماس با سرما، مخصوصاً در ناحیه کمر و مفاصل
-
حمام با آب گرم و استفاده از کیسه‌گیاهی برای گرم‌کردن بدن
7. درمان پوکی استخوان در زنان یائسه
در دوران یائسگی، افت هورمون استروژن باعث ضعف استخوان‌ها میشود. طب سنتی برای این دوران توصیه‌های ویژه‌ای دارد:
-
مصرف رازیانه برای تنظیم هورمون‌ها
-
استفاده از شیر بادام، شیر سنجد
-
مصرف خرما، عسل، ارده با شیره انگور
-
ماساژ کمر و زانو با روغن‌های گرم‌کننده مثل روغن زنجبیل یا دارچین
نتیجه‌گیری
درمان پوکی استخوان در طب سنتی بر پایه تقویت مزاج، تغذیه صحیح، مصرف داروهای گیاهی، تقویت کبد و کلیه، استفاده از روغن‌های طبیعی و انجام ورزش سبک استوار است. این روش ها اگر به صورت منظم و با دقت اجرا شوند، می‌توانند نه تنها روند تحلیل استخوان را متوقف کنند، بلکه بافت استخوانی را بازسازی کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود دهند. توصیه میشود برای اجرای دقیق این توصیه ها با یک متخصص طب سنتی مشورت شود.
