توسط : در طب سنتی، یکی از مفاهیم پایه ای که نقش مهمی در سلامت جسم و روان ایفا می‌کند، شناخت طبع یا مزاج افراد است. یکی از مزاج های شایع در میان مردم، طبع سرد یا مزاج سرد است که اگر در بدن غلبه پیدا کند، می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد. علائم سردی بدن در طب سنتی معمولاً شامل سرد بودن اندام ها، بی حالی، نفخ معده، کاهش اشتها و حتی احساس افسردگی میشود. اگر این نشانه ها به موقع شناسایی و درمان نشوند، ممکن است بر سبک زندگی فرد تأثیر منفی بگذارند.
در این مقاله از مجله بانوی امروز قصد داریم به طور کامل به بررسی نشانه های سردی مزاج، دلایل بروز آن، غذاهای مضر برای افراد با طبع سرد و در نهایت، بهترین روش‌های درمان سردی بدن در طب سنتی بپردازیم. اگر شما هم احساس می‌کنید بدنتان بیش از حد سرد است یا دچار علائمی مشابه شده اید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید تا با کمک روش های طبیعی و توصیه های طب سنتی، مزاج خود را به تعادل برسانید.
طبع و مزاج در طب سنتی چیست؟
در طب سنتی ایرانی، سلامت بدن و تعادل روان تا حد زیادی به مفهوم مزاج یا طبع وابسته است. بر اساس این دیدگاه، هر فرد با یک مزاج خاص متولد میشود که می‌تواند بر رفتار، وضعیت گوارشی، انرژی بدن، روحیه و واکنش به محیط اطراف تأثیر بگذارد. مزاج‌ها به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند: سرد، گرم، خشک و تر. این مزاج ها معمولاً به‌صورت ترکیبی ظاهر می‌شوند؛ برای مثال، مزاج سرد و تر یا گرم و خشک.
افرادی که طبع سرد دارند، معمولاً بدنی سردتر از حالت طبیعی دارند، زود احساس سرما می‌کنند، فعالیت بدنی کمی دارند و بیشتر به سمت افسردگی یا بی‌حوصلگی تمایل دارند. از طرفی، طبع سرد می‌تواند با ضعف معده، نفخ، کاهش میل جنسی، و خستگی زودرس همراه باشد.
شناخت طبع شخصی نه تنها در پیشگیری از بیماری ها اهمیت دارد، بلکه در انتخاب غذا، سبک زندگی و حتی نوع درمان در طب سنتی نقش اساسی ایفا می‌کند. به همین دلیل، آگاهی از نشانه های مزاج سرد و راه‌های مقابله با آن، برای حفظ سلامتی بسیار حیاتی است.
علائم سردی بدن در طب سنتی
در طب سنتی، زمانی که سردی بدن یا به‌اصطلاح غلبه سردی در بدن افزایش یابد، علائم و نشانه های مختلفی در ابعاد جسمی، روانی و گوارشی ظاهر میشود. شناخت این نشانه ها به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر، برای درمان سردی بدن اقدام کرده و از پیشرفت علائم جلوگیری کنید. در ادامه مهم ترین علائم مزاج سرد را به تفکیک بررسی می‌کنیم:
🔹 علائم جسمی سردی بدن:
-
سرد بودن دست و پا حتی در محیط های گرم
-
بی‌حالی، ضعف بدنی و خستگی زودرس
-
کندی در حرکات و فعالیت های روزمره
-
کاهش میل جنسی در مردان و زنان
-
احساس سرما در استخوان ها یا اندام داخلی بدن
-
افزایش تمایل به خواب بیش از حد
🔹 علائم روانی در افراد با طبع سرد:
-
بی‌حوصلگی، افسردگی یا تمایل به انزوا
-
کاهش تمرکز و فراموشی
-
ترس‌های بی‌دلیل یا اضطراب مزمن
-
حساسیت زیاد به تغییرات دمای محیط
🔹 علائم گوارشی مزاج سرد:
-
نفخ معده و احساس سنگینی پس از غذا
-
کاهش اشتها یا تمایل به خوردن غذاهای شیرین
-
یبوست یا گاهی اسهال با حالت سرد
-
آروغ زدن مکرر با بوی نامطبوع
-
هضم کند غذا
بسیاری از این علائم ممکن است در کنار هم یا به صورت تدریجی ظاهر شوند. در طب سنتی، اعتقاد بر این است که بی توجهی به این نشانه ها می‌تواند باعث تشدید سردی و بروز بیماری های مزمن شود. بنابراین، اگر چند مورد از این نشانه های مزاج سرد را در خود مشاهده می‌کنید، بهتر است سبک زندگی و تغذیه خود را بررسی کرده و در صورت نیاز با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید.
دلایل بروز سردی بدن از دیدگاه طب سنتی
از نگاه طب سنتی، سردی بدن معمولاً به دلیل غلبه عناصر سرد در بدن یا سبک زندگی نادرست به‌وجود می‌آید. دلایل طبع سرد می‌توانند به‌صورت مزاج مادرزادی یا عوامل محیطی و رفتاری بروز پیدا کنند. در ادامه، به مهم‌ترین علت‌های غلبه سردی بدن اشاره می‌کنیم:
1. تغذیه نادرست و مصرف زیاد غذاهای سرد
مصرف بیش از حد خوراکی‌هایی با طبع سرد مانند ماست، دوغ، خیار، کاهو، هندوانه، ترشی‌جات، گوشت مرغ و لبنیات می‌تواند به مرور باعث غلبه سردی بر بدن شود. این نوع غذاها اگر بدون مصلح و به‌صورت مداوم مصرف شوند، بدن را از تعادل خارج می‌کنند.
2. خواب نامنظم و کم تحرکی
کم‌خوابی، خواب زیاد، یا خوابیدن در طول روز (به‌ویژه بعد از غذا) باعث سرد شدن مزاج میشود. همچنین کم‌تحرکی، نشستن طولانی‌مدت و نداشتن فعالیت بدنی از عوامل تشدیدکننده سردی بدن هستند.
3. قرار گرفتن مداوم در محیط سرد یا مرطوب
زندگی در آب و هوای سرد و مرطوب یا استفاده از پوشش نامناسب در فصول سرد، می‌تواند زمینه‌ساز بروز علائم سردی مزاج باشد.
4. استرس، غم و ناراحتی های روحی
از دیدگاه طب سنتی، حالات روانی مثل اندوه، اضطراب و افسردگی مزمن نیز می‌توانند موجب افزایش سردی در بدن شوند، به‌ویژه اگر این حالات با بی‌تحرکی همراه باشند.
5. وراثت و مزاج مادرزادی
برخی افراد از ابتدا با مزاج سرد مادرزادی متولد می‌شوند و بدن آن‌ها از پایه مستعد بروز علائم سردی است. این افراد باید در طول زندگی خود بیشتر مراقب تغذیه و سبک زندگی باشند.
6. زیاده روی در مصرف آب یا مایعات سرد
آب زیاد، نوشیدنی های یخ زده، دوغ سرد، یا مصرف مکرر مایعات بدون نیاز واقعی بدن می‌تواند به سردی مزاج منجر شود.
شناخت این دلایل به شما کمک می‌کند تا بتوانید با تغییر سبک زندگی و تغذیه، از بروز سردی در بدن پیشگیری کرده یا آن را کنترل کنید. در بخش بعد، به غذا های مضر برای طبع سرد و راه‌های جلوگیری از تشدید آن می‌پردازیم.
غذاهای مضر برای مزاج سرد
۱. لبنیات سرد
لبنیاتی مانند ماست، دوغ، پنیر و شیر سرد، از جمله مواد غذایی با طبع سرد و مرطوب هستند که مصرف مداوم آن ها، به‌ویژه در وعده شام یا همراه با غذای اصلی، می‌تواند باعث افزایش سردی در بدن شود. این خوراکی ها عملکرد دستگاه گوارش را کند می‌کنند، موجب نفخ، بی‌حالی، خواب آلودگی و سردی اندام ها می‌شوند و برای افرادی با طبع سرد به‌هیچ وجه مناسب نیستند مگر با استفاده از مصلح‌های گرم مانند نعناع یا زیره.
۲. میوه‌ها و سبزیجات با طبع سرد
خیار، هندوانه، کاهو، گوجه‌فرنگی، بادمجان، کیوی، نارنگی و پرتقال از جمله میوه ها و سبزیجاتی هستند که طبع سرد دارند. مصرف بیش از حد این مواد به خصوص به صورت خام و در فصول سرد، می‌تواند منجر به سردی معده، ضعف سیستم ایمنی، کاهش انرژی و افزایش ترشحات بلغمی در بدن شود. برای افراد سردمزاج، این مواد غذایی باید با احتیاط و در حد متعادل مصرف شوند.
۳. ترشی‌جات و مواد غذایی اسیدی
ترشیجاتی مانند سرکه، آب غوره و آب لیمو، اگر به‌صورت روزانه و بیش از حد مصرف شوند، می‌توانند مزاج بدن را سرد و مرطوب کرده و تعادل گوارشی را بر هم بزنند. این مواد به‌ویژه در افرادی که مزاج سرد یا مشکلات معده دارند، موجب افزایش نفخ، ترش کردن معده و احساس سنگینی پس از غذا می‌شوند و باید محدود شوند.
۴. نوشیدنی های سرد و یخ دار
نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه، شربت‌های خنک، آب یخ و بستنی، به‌ویژه زمانی که بعد از غذا یا در هوای سرد مصرف می‌شوند، باعث کندی هضم، ضعف معده و سردی مزاج می‌گردند. مصرف مداوم این نوشیدنی‌ها تعادل حرارتی بدن را مختل کرده و علائم سردی مزاج مانند خستگی و خواب‌آلودگی را افزایش می‌دهد.
۵. گوشت های با طبع سرد
گوشت مرغ، ماهی، اردک و غاز دارای طبع سرد هستند و در صورتی که بدون مصلح یا به مقدار زیاد مصرف شوند، باعث ایجاد سردی بدن، ضعف عمومی، کاهش میل به تحرک و احساس سنگینی در بدن خواهند شد. افرادی با مزاج سرد بهتر است این نوع گوشت‌ها را همراه با ادویه‌های گرم مانند دارچین، زعفران یا زنجبیل مصرف کنند.
۶. غذا های فرآوری شده و صنعتی
غذاهایی مانند فست فود، سوسیس و کالباس، غذاهای کنسروی و آماده، نه‌تنها فاقد ارزش غذایی مفید هستند، بلکه طبعی سرد و ناسالم دارند. این غذاها با تضعیف سیستم گوارش و افزایش بلغم و رطوبت، باعث تشدید سردی مزاج می‌شوند و در درازمدت بر سلامت عمومی بدن نیز اثر منفی می‌گذارند. توصیه میشود این غذاها تا حد امکان از رژیم غذایی افراد سردمزاج حذف شود.
درمان سریع سردی بدن در طب سنتی
سردی بدن یکی از مشکلات شایع در طب سنتی است که بر اثر غلبه طبع سرد در بدن ایجاد میشود و می تواند باعث احساس خستگی، بی حالی، کاهش انرژی و مشکلات گوارشی شود. برای درمان سریع سردی بدن، طب سنتی روش های متعددی را توصیه می‌کند که با تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب و استفاده از گیاهان دارویی و مصلح ها می‌توان به سرعت تعادل مزاج را بازیابی کرد. در ادامه به مهم ترین روش های درمان سریع سردی بدن در طب سنتی می‌پردازیم.
اصلاح رژیم غذایی و تغذیه مناسب
اولین و مهم ترین گام در درمان سردی بدن، اصلاح رژیم غذایی است. پرهیز از غذاهای سرد و مصرف خوراکی های گرم مانند زنجبیل، دارچین، زیره، زعفران، عسل و ادویه های طبیعی کمک می‌کند تا سیستم گوارش به سرعت تقویت شده و مزاج گرم شود. مصرف مواد غذایی گرم و خشک به جذب بهتر غذا و افزایش انرژی بدن کمک می‌کند.
استفاده از دم نوش ها و نوشیدنی های گرم
دمنوش های گیاهی با طبع گرم مثل چای زنجبیل، دمنوش دارچین، دمنوش آویشن و زعفران تاثیر بسیار خوبی در افزایش حرارت بدن و کاهش سردی دارند. نوشیدن این دمنوش‌ها به‌خصوص در صبح و عصر باعث تحریک سیستم گوارشی و تقویت جریان خون میشود که در درمان سریع سردی بدن موثر است.
ماساژ با روغن های گرم
ماساژ بدن با روغن‌های گرم مانند روغن کنجد یا روغن سیاهدانه به افزایش گردش خون و گرمای بدن کمک می‌کند. این روش سنتی باعث رفع خستگی عضلات و بهبود عملکرد سیستم عصبی میشود و سردی بدن را به سرعت کاهش می‌دهد.
استفاده از حمام های گرم و سونا
حمام گرم یا استفاده از بخورهای گیاهی گرم‌کننده نیز به تسریع روند درمان سردی بدن کمک می‌کند. این روش‌ها با افزایش دمای بدن و باز شدن عروق خونی، باعث دفع سموم و افزایش انرژی می‌شوند.
ورزش های سبک و حرکات اصلاحی
فعالیت بدنی مناسب مانند پیاده‌روی، حرکات کششی و ورزش‌های سبک باعث افزایش متابولیسم و تولید گرمای طبیعی بدن میشود. این روش در طب سنتی برای کاهش سردی بدن و بهبود عملکرد سیستم‌های مختلف بدن توصیه شده است.
مصرف مصلح ها و دارو های گیاهی
در طب سنتی برای درمان سریع سردی بدن از مصلح‌هایی مانند زنجبیل تازه، دارچین، زعفران، نعناع و عسل استفاده میشود. این ترکیبات به صورت خوراکی یا موضعی به تعادل مزاج کمک می‌کنند و باعث افزایش حرارت طبیعی بدن می‌شوند.
